Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Brifingi

Özet

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), Türkiye’deki lisans ve ön lisans programlarına öğrenci yerleştirmek amacıyla düzenlenen, üç oturumdan oluşan merkezi bir sınav sistemidir. Sistemin temelini, tüm adayların girmesi zorunlu olan ve temel yetkinlikleri ölçen Temel Yeterlilik Testi (TYT) oluşturmaktadır. Lisans programlarına yerleşmek isteyen adaylar için ise alanlarına yönelik bilgileri ölçen Alan Yeterlilik Testleri (AYT) veya Yabancı Dil Testi (YDT) ikinci aşamayı teşkil eder. Yerleştirme puanları, %40 TYT ve %60 AYT/YDT puanlarının ağırlıklı ortalaması ile adayın lise diploma notundan hesaplanan Ortaöğretim Başarı Puanı’nın (OBP) eklenmesiyle oluşturulur.

2026 yılı itibarıyla, lise eğitiminin tamamını veya bir kısmını Türkiye’de tamamlayan yabancı uyruklu ve çifte vatandaşlığa sahip adayların üniversitelere yalnızca YKS ile yerleşebileceği, Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı (YÖS) ile yerleşemeyeceği önemli bir düzenlemedir. Tıp, Hukuk, Mühendislik gibi belirli popüler programlar için YKS’de belirli başarı sıralaması barajlarını karşılama zorunluluğu bulunmaktadır. Puanların hesaplanabilmesi için hem TYT’de hem de AYT’de ilgili testlerden asgari 0,5 net yapma kuralı gibi kritik teknik şartlar mevcuttur.

1. YKS’ye Genel Bakış ve Yapısı

1.1. Sınavın Tanımı ve Amacı

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS), öğrencilerin lisans düzeyinde eğitim alabilmeleri için yapılan merkezi bir sınavdır. Sınav, adayların sözel ve sayısal alanlardaki temel yetkinliklerini, bilgi birikimlerini, okuduğunu anlama, yorumlama ve akıl yürütme becerilerini ölçmeyi hedefler.

1.2. Sınav Oturumları

YKS, üç farklı oturumdan oluşmaktadır:

• Temel Yeterlilik Testi (TYT): Cumartesi sabahı uygulanır ve tüm adayların katılması zorunludur.
• Alan Yeterlilik Testleri (AYT): Pazar sabahı uygulanır ve lisans programlarını hedefleyen adaylar girer.
• Yabancı Dil Testi (YDT): Pazar öğleden sonra uygulanır ve dil puanıyla öğrenci alan lisans programlarını hedefleyen adaylar girer.

1.3. 2026 Yılı Sınav Takvimi ve Önemli Tarihler

2026 yılı YKS için öngörülen takvim aşağıdaki gibidir:

Sınav Binasına Giriş Kuralları:

• Sabah oturumları için son giriş saati 10:00‘dur.
• Öğleden sonra oturumu için son giriş saati 15:30‘dur.
• Adayların kimlik ve güvenlik kontrollerinin zamanında yapılabilmesi için sınav saatinden en az 1 saat önce sınav binası kapısında hazır bulunmaları gerekmektedir.

1.4. 2026 Yılı İtibarıyla Önemli Değişiklik

2026 yılından itibaren geçerli olmak üzere, lisenin tamamını ya da bir kısmını Türkiye’de okuyan Yabancı Uyruklu ve Çifte Vatandaşlığı olan adaylar üniversitelere artık sadece YKS ile yerleşecektir. Bu adaylar, eski mezunlar da dahil olmak üzere, YÖS ile üniversitelere yerleşemeyecektir.

2. Temel Yeterlilik Testi (TYT)

2.1. Amaç ve Kapsam

TYT, adayların sözel ve sayısal alanlarda sahip olmaları beklenen temel düzeyde bilgi, beceri ve yetkinliklerini ölçer. Sorular, ağırlıklı olarak 9. ve 10. sınıf ortak müfredatını kapsar.

• Sözel Mantık (Türkçe ve Sosyal Bilimler): Türkçeyi doğru kullanma, okuduğunu anlama-yorumlama, kelime hazinesi, temel cümle bilgisi ve sosyal bilimler alanına yatkınlığı ölçer.
• Sayısal Mantık (Matematik ve Fen Bilimleri): Temel matematik ve fen bilimleri kavramlarını kullanma, bu kavramlarla işlem yapma ve temel prensipleri gündelik hayatta uygulama becerilerini ölçer.

2.2. Soru Dağılımı, Süre ve Test Ağırlıkları

TYT’de toplam 120 soru için adaylara 165 dakika süre verilir.

2.3. TYT Puanının Hesaplanması ve Kullanım Alanları

Puan Hesaplama Kuralı: TYT puanının hesaplanabilmesi için adayların Türkçe veya Temel Matematik testlerinin herhangi birinden en az 0,5 ham puan (net) yapmaları zorunludur. Bu şartı sağlayamayan adayın, AYT’de tüm soruları doğru yapsa dahi AYT puanı hesaplanmaz.

Kullanım Alanları:

• Ön lisans (2 yıllık) ve Açıköğretim ön lisans programlarına tercih yapma.
• Özel Yetenek Sınavı ile öğrenci alan programlara başvuru yapma.
• AYT ve YDT puanlarının hesaplanması için bir ön koşul olma.
• Askeri (Astsubay Meslek Yüksekokulu) ve Polis Meslek Yüksekokulu ön başvurularında kullanılma.

3. Alan Yeterlilik Testleri (AYT) ve Yabancı Dil Testi (YDT)

3.1. Genel Yapı ve Uygulama

AYT ve YDT, lisans programlarına yerleşmek için girilen ikinci aşama sınavlarıdır.

• AYT: Pazar sabahı saat 10:15’te başlar. Adaylara tek bir soru kitapçığı verilir ve adaylar hedefledikleri puan türüne göre istedikleri testleri cevaplayabilirler. Toplam süre 180 dakikadır.
• YDT: Pazar öğleden sonra saat 15:45’te başlar. Adaylar başvurdukları yabancı dilden sınava girerler. Toplam 80 soru için 120 dakika süre verilir.

3.2. AYT Testleri ve Soru Dağılımları

AYT, dört ana testten oluşur ve her test 40 sorudan ibarettir. Müfredat, lisenin tüm yıllarını kapsar.

3.3. Yabancı Dil Testi (YDT)

• Diller: İngilizce, Almanca, Fransızca, Rusça ve Arapça dillerinden yapılır.
• Soru Sayısı: Her dil için 80 soru bulunmaktadır.
• Puanlama: Beş farklı dilden yapılan sınavda tek bir puanlama ve sıralama oluşturulur.
• Hesaplama Kuralı: YDT puanının hesaplanabilmesi için adayın ilgili dil testinden en az 0,5 net yapması gerekir.

4. Puanlama, Sıralama ve Yerleştirme

4.1. Puan Türleri ve Hesaplama Mantığı

Lisans programları için 4 farklı puan türü hesaplanır. Her puan türü, TYT puanı ile birlikte ilgili iki AYT testinin sonuçları kullanılarak oluşturulur.

Yerleştirme Puanı = Ham Puan (%40 TYT + %60 AYT/YDT) + Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP)

4.2. Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP)

OBP, adayın lise diploma notunun belirli bir katsayı ile çarpılmasıyla elde edilir ve yerleştirme puanına eklenir.

• Hesaplama Formülü: OBP = (Diploma Notu x 5) x 0,12 veya kısaca Diploma Notu x 0,6.
• Etkisi: Yerleştirme puanına en düşük 30, en yüksek 60 puan ekler.
• Not: 50’nin altındaki diploma notları 50 olarak kabul edilir.

4.3. Başarı Sıralaması Barajları

Bazı lisans programlarını tercih edebilmek için adayların ilgili puan türünde belirli bir başarı sırası içinde olmaları gerekmektedir.

5. İstatistiksel Veriler ve Stratejik Bilgiler

5.1. Son 5 Yılın Ders Bazında Doğru Ortalamaları (2020-2024)

Aşağıdaki tablo, son beş yıldaki YKS oturumlarında derslere göre adayların ortalama doğru sayılarını göstermektedir.

5.2. Stratejik Tavsiyeler

• TYT Stratejisi: TYT’de alan ayrımı olmaksızın tüm testlerden puan alındığı için adayların tüm soruları yanıtlamaya çalışmaları önerilir.
• AYT Stratejisi: AYT’de dört teste birden hazırlanmak yerine, hedeflenen programın gerektirdiği 2 veya 3 teste odaklanmak zaman yönetimi açısından daha verimlidir.
• Çalışma Programı (4N Kuralı):
  • NE? Hangi derse ve hangi konuya çalışılacağı belirlenmelidir.
  • NASIL? Konu tekrarı, soru çözümü, özet çıkarma veya video izleme gibi çalışma yöntemleri seçilmelidir.
  • NE KADAR? Konuyu öğrenmek için çözülecek test ve soru sayısı hedeflenmelidir.
  • NE ZAMAN? Çalışma için ayrılacak zaman dilimleri planlanmalıdır.