BELİRSİZLİKLE BAŞ EDEBİLMEK KIRMIZI ÇİZGİMİZ…

Çoğunlukla kontrolü elinde tutmayı seven insanlar, belirsizlikle baş etmek için genelde her şeyi fazlasıyla düşünmeye eğilimlidir. Hatalardan ve sürprizlerden kaçmak isterler.

Ancak bir şeyi kontrol etme isteği çok fazlaysa, kişi kötü sürprizleri önlemeye çalışırken düşünceleri fazlasıyla karamsar bir yöne kayabilir. Bu da ertelemeye ve kaygıya yol açabilir.

Aşağıdaki yedi içsel konuşma cümlesi bu dengenin kurulmasına yardımcı olabilir. Bu cümleler, gerçeklerden uzak “toksi̇k pozitifl̇ik” içermeden, hem kontrol duygunu destekler hem de seni hedeflerine daha güvenle yönlendirebilir.

Belirsizlikle Baş Etmek İçin 7 İç Konuşma Cümlesi

1. Bana Verilen Bilgi Ne Olursa Olsun, Ne Yapacağımı Seçme Hakkım Hep Var
   Bu cümle, özellikle bazı bilgileri (sağlık, para, iş geri bildirimi gibi) almaktan kaçınan kişiler için faydalı. Çünkü bu kişiler, gelen bilginin onları çaresiz bırakacağından korkuyor olabilir.

Alternatif: Yönümü ben belirleyebilirim. Ne öğrenirsem öğreneyim, karar yine bana ait.

2. Gelen Bilgi (ya da Sonuç) Beklediğimden Daha İyi de Olabilir, Daha Kötü de
   Bu cümle, gerçekçi bir bakış açısı sunar. Karamsarlığın içine düşmeden, aynı zamanda fazla iyimserliğe de kaçmadan dengede kalmanı sağlar.

Alternatif: Sonuçlar ortalamanın altında da olabilir üstünde de—ikisi de eşit olasılık.

3. Şu Eylemleri Kontrol Edebilirim [Listele], Ama Şu Sonucu [Belirt] ya da Başkasının Tepkisini Kontrol Edemem
   Örneğin şöyle diyebilirsin: “Stratejimi ve harcadığım çabayı kontrol edebilirim, ama sonucu ya da insanların nasıl tepki vereceğini kontrol edemem.”

Bu cümle, kontrolün sende olduğu alanlara odaklanmanı ve zaman kaybetmeden harekete geçmeni kolaylaştırır.

İpucu: Kontrol edebileceğin şeyleri net olarak yaz. Örneğin bir sunuma hazırlanıyorsan, geri bildirim istemek, kendini kaydedip dinlemek gibi şeyleri sen yönetebilirsin.

4. İyi Kararlar Bazen Kötü Sonuçlar Getirir; Kötü Kararlar da İyi Sonuç Verebilir
   Bu cümle, verdiğin karar ile çıkan sonucu birbirinden ayırmana yardım eder.

Örnekler:

• Bir kişi, istatistiksel olarak en iyi kararı verip yine de kötü sonuç alabilir.
• Biri tamamen rastgele bir karar alıp çok iyi bir sonuç elde edebilir.

Yani, doğru karar almak, her zaman istediğin sonucu garantilemez. Ama düşünmeyi bitirip harekete geçmek gerekir.

5. Bugün X’i Kontrol Edebilirim, Ama Y’yi Kontrol Edemem
   Hayatın bir alanında belirsizlik yaşarken, diğer alanlarda yapabileceğimiz şeylere yönelmek bizi dengede tutar.

Örnek: Bugün çamaşırları yıkayıp çocuklarıma kitap okuyabilirim, ama tahlil sonuçlarım ne zaman gelir ya da ne çıkar bilemem.

Bu tür “sağlıklı bölme” davranışı, stresli zamanlarda bile ilerlemeyi mümkün kılar.

6. Yeni Hata Yapmamayı Seçebilirim ya da Hedefime Doğru İlerlemeyi, Ama İkisini Aynı Anda Seçemem
   Bu cümle, hataların ilerlemenin bir parçası olduğunu kabul eder.
   Aşırı düşünen insanlar çoğunlukla şöyle düşünür: “Hem hata yapmadan hem de ilerleyerek bu işi nasıl çözerim?” Ama bu soru çoğunlukla seni oyalar.

Unutma, içinde hata barındıran adımlar da hedefe götürür.

7. En Büyük Başarılarımın İçinde Pek Çok Hata Vardı
   Gerçekten başardığın şeylere dönüp baktığında, oraya gelene kadar ne çok hatadan geçtiğini fark edersin. Bu da sana şu mesajı verir: Gelecekteki başarıların da böyle olacak.

Yani ilerlerken pek çok yanlış, eksik ya da “idare eder” şey yapacaksın—bu çok normal. Aksi takdirde sürekli mükemmeli ararken yerinde sayabilirsin.

Düşün, Ama Kontrolü Bırakma

Düşünceli olmak, güçlü bir özelliktir. Zaten bu güce sahipsen, sadece küçük birkaç yönlendirmeyle bu özelliğini belirsizlik zamanlarında çok daha verimli kullanabilirsin. Kaygı ya da kararsızlık yaşıyor olsan bile…

Bu yedi cümle, içindeki kontrol arzusunu daha yapıcı bir yöne yönlendirmene yardımcı olur. Böylece sadece düşünen değil, aynı zamanda harekete geçen biri olursun—ve düşüncelerin sana rehber olur ama seni hapsetmez.

https://www.psychologytoday.com/us/blog/in-practice/202507/7-ways-to-cope-with-uncertainty yazısından Türkçe’ye çevirilmiştir.