Çoğu ebeveynin ve öğrencinin kafasındaki başarı denklemi şöyledir: Yüksek Zeka + İyi Notlar = Hayat Boyu Mutluluk.

Bir psikolojik danışman olarak açıkça söylemeliyim: Bu denklem yanlıştır. Hatta tehlikelidir. Sadece “zeki” olduğu için övülen çocuklar, ilk zorlukta pes etmeye meyillidir. Sadece “not” odaklı büyüyenler ise, iş hayatında ve ilişkilerde duvara toslar.

Gelin bu kavramları gerçekçi bir zemine oturtalım.

1. Zeka (Potansiyel): Hızlı Bir Araba Gibidir

Zeka, doğuştan gelen bir kapasitedir. Evet, önemlidir. Ancak zeka sadece “motorun beygir gücüdür”. Motoru çok güçlü bir arabanız (yüksek zekanız) olabilir. Ama depoda yakıt yoksa (çalışkanlık) ve direksiyonda ehliyetli bir sürücü yoksa (iyi karakter), o araba ya garajda çürür ya da ilk virajda şarampole yuvarlanır.

• Velilere Uyarı: Çocuğunuzu “Ne kadar zekisin!” diye övmeyin. Bu, onlarda “Ben zaten zekiyim, çalışmama gerek yok” algısı yaratır. Çabayı övün.

2. Çalışkanlık (Eylem): O Arabanın Yakıtıdır

Dünya, potansiyelini asla kullanamamış “çok zeki” ama tembel insanlarla doludur. Başarı; zekanın değil, sürekliliğin ve disiplinin (Azim/Grit) sonucudur. Matematik dehası olmak zorunda değilsiniz, ama hatanızın üzerine gidip doğrusunu öğrenme disiplinine sahip olmak zorundasınız.

• Öğrencilere Not: “Anlamıyorum, yapamıyorum” bir bahane değil, henüz yeterince emek vermediğinizin işaretidir. Zeka kas gibidir, zorlandıkça gelişir.

3. İyi İnsan Olmak (Yön): Direksiyondur

En kritik ama en çok ihmal edilen kısım burasıdır. Bir insan çok zeki ve çok çalışkan olabilir. Tarih; çok zeki ve çalışkan dolandırıcılarla, diktatörlerle veya çalışma arkadaşlarının ayağını kaydıran zehirli yöneticilerle doludur.

Eğer zeka ve çalışkanlık “iyi insan olma” erdemiyle birleşmezse, ortaya tehlikeli bir güç çıkar.

• İyi insan olmak; kopya çekerek alınan 100 puandansa, alın teriyle alınan 50 puanın daha onurlu olduğunu bilmektir.

• İyi insan olmak; sınıfın en başarılısı olduğunda böbürlenmek değil, geride kalan arkadaşına notlarını uzatabilmektir.

Sonuç: Üç Ayaklı Tabure

Başarıyı üç ayaklı bir tabure gibi düşünün:

1. Akıl (Zeka/Öğrenme)

2. Emek (Çalışma)

3. Vicdan (İyi İnsan Olma)

Bu ayaklardan biri kırılırsa, tabure devrilir. Sınavlar kazanılır, üniversiteler biter. Geriye, zor anlarda nasıl davrandığınız, insanlara nasıl hissettirdiğiniz ve ne kadar güvenilir olduğunuz kalır.

Gençler; Sadece CV’nizi değil, karakterinizi de doldurun. Veliler; Çocuğunuzun notlarına odaklandığınız kadar, merhametine ve dürüstlüğüne de odaklanın. Çünkü dünya zeki insana doydu; dünyanın ihtiyacı olan şey, işini iyi yapan iyi insanlardır.